Ondertitelen: Ik werd echt gestoord van deze opdracht

de Volkskrant, Dag in Dag uit, 16 augustus 2000 — Brigit Kooijman en Harrie van der Meulen

Hoe vertaal je het kakofonische geschreeuw van deelnemers aan de Jerry Springer Show? Wat doe je met een Engelse woordgrap? Ondertitels op televisie zijn vaak aanleiding voor irritatie. Eindelijk mogen kijkers nu laten zien dat ze het beter kunnen. Aflevering 9 van een serie over het ondertitelen van tv-programma’s.

Ondertitelaar! Ondertitelaar! gaat twee weken met vakantie. Daarom in plaats van een vertaalopgave deze keer een test, van het type dat ondertitelaars in spe krijgen voorgeschoteld als onderdeel van de selectieprocedure. Het is de bedoeling dat u de vragen binnen drie kwartier beantwoordt en geen naslagwerken gebruikt, want het gaat erom dat u uw parate kennis test. Volgende week de antwoorden; u hoeft niet in te sturen.

Wat is…

  1. een schnorrer
  2. mincemeat
  3. Agent Orange
  4. een public defender
  5. een designated driver
  6. een morning coat
  7. mirandize
  8. to pull an O.J.

Vertaal:

  1. She has a bun in the oven
  2. The perp was busted
  3. He was given the freedom of the city
  4. It wouldn’t be cricket to intimidate the referee
  5. He is a bad sailor

Wie is/wie was:

  1. Alan Greenspan
  2. de regisseur van Interiors, Radio Days en September
  3. de Britse premier in 1938
  4. Yogi Berra
  5. de huidige Secretary of State van de VS

En verder/tenslotte:

  1. Welk soort producten koopt men in de VS bij Gap?
  2. In welk Europees land heet de politie Garda?
  3. Hoe heten de vier Teletubbies?
  4. Wie was Bloody Mary?
  5. Waar staan de volgende afkortingen voor: a) TAFKAP b) SDI c) GDP d) MVP?
  6. Welke band? a) Jerry Garcia b) Brian Littrell c) Liam Gallagher d) Billy Corgan

Commentaar? Schrijf naar: Ondertitelaar!, de Volkskrant, redactie Dag in Dag uit, postbus 1002, 1000 BA Amsterdam of didu@volkskrant.nl

‘Twee dagen zijn eigenlijk te kort om erover te kunnen nadenken.’

‘Onmogelijk om ook maar in de buurt van de originele grap te blijven.’

‘Ik werd echt een beetje gestoord van deze opdracht.’

‘Ploeteren op de vierkante millimeter.’

‘Ik kreeg medelijden met mensen die dit als beroep hebben, en dan te bedenken dat ik zelf waarschijnlijk ook ondertitelaar wil worden…’

Kortom, het dialoogje uit My Hero zorgde voor ‘bloed zweet en tranen’.

De opgave was om in respectievelijk 55 en 43 tekens een vertaling te geven voor het dialoogje tussen een tv-presentatrice en een arts:

“Doctor Crispin, a new report says that a lot of GP’s simply aren’t being taught bedside manner.”

“Well, as a matter of fact that’s what I call my house: Bedside Manor.”

Ad en Maarten Baas schreven dat het fragment hen deed denken aan een grap van Freek de Jonge: “Meneer, bent u voor euthanasie?” “Ja, dat vind ik wel goed. M’n pitbull komt ook uit ’n asiel.'”

NOB-eindredacteur Robert Starke heeft de beste oplossingen voorgelezen aan een aantal verzamelde collega’s. De reacties (lachen, glimlachen, zwijgen) waren volgens hem in eerste instantie bepalend. Het gaat tenslotte ook bij de uitzending om die acute reactie. Ze kozen voor: “Veel mensen blijken ontevreden over hun huisarts. / Mijn huis heet anders Weltevree.”

Starke: “Deze vertaling heeft de verdienste dat hij dicht bij het origineel blijft en dat de pointe in de tweede titel mooi op het eind komt, net als in het origineel. Het pedante en arrogante van de dokter komt er goed in naar voren. We vonden het een betere oplossing dan die van ons: ‘Volgens een rapport gaan huisartsen slecht met hun patiënten om./Nou, ik heb mijn huis anders Zorgzicht genoemd.’”

Tot zover Hilversum. De eer gaat alweer naar Joke Avegaart-van Gogh, en zeker niet bij gebrek aan concurrentie, want er waren (gezien de ‘onvertaalbaarheid’ van de grap) verbazend veel leuke inzendingen bij. Zoals die van Rob Goossens: “Veel artsen schijnen nogal bot te zijn./Toevallig, zo heet mijn huis: Bottestein.”

Copyright: Kooijman & vd Meulen